Көбінесе бұл сиырлардың сауу бөлмесіне барғысы келмеуінен басталады, олар жиі тайп кете береді және еденде алғашқы шалшықтар пайда болады. Ылғал, нәжіс, зәр және сүт және сиырлардың тұрақты жүруі еденнің тозуына әкеледі. Бір күні оны жаңарту қажет. Бірақ қалай?

Оларды жұмыс жүріп жатқан жағдайда жаңарту үлкен күш-жігерді қажет етеді. Жаңа еден оңай және тез тазаланатын болуы керек. Сиырлар үшін ең маңызды факторлар – жақсы орнықтылық пен тұрақтылық. Және ол еден сиырладың жүруіне жайлы болуы керек.

Эпоксидті жабындар ең тиімді болып табылады және ұзақ қызмет етеді де оңай тазаланады. Құйылған асфальт та жақсы, оны сауу арасында резеңке жабындар сияқты орнатуға болады. Бетон мен кафель ұзақ колдану жағынан ұтымды емес және қазіргі заманға сай келмейді.

Сауын залын жаңарту оңай шаруа емес және көп жұмысты қажет етеді. Керек емес жерде үнемдемеңіз! Тиісті материалдарды қолданатындар және оларды дұрыс орнататындар ғана алдағы 10 жыл ішінде адамдар мен жануарларға жақсы жағдай жасай алады.

Уве Веддиге

Фото: Веддиге

Қытай ғалымдары АҚШ-тағы қазіргі сүтті сиырларға қарағанда сүт өнімділігі 50% жоғары болатын сүтті ірі қара шығарады. Екі-үш жылдан кейін Қытайдың сүт пен ірі қара импортына тәуелділігін азайту мақсатында 1000 “супер сиырдан” тұратын табын алу жоспарланған.

Қытайдағы Солтүстік – Батыс A&F университетінің жауапты ғалымдары түсіндіргендей, алғашқы үш бұзаудың туылғаны соматикалық жасуша ядросын тасымалдау әдісі арқылы “супер сиырлардың” ұрық плазмасының ресурстарын арттырудың алғашқы сәтті эксперименті болып табылады.

Жаңадан туылған бұзаулар Қытайға бірнеше жылдар бойы әкелінген және өмір бойы 100 000 кг немесе одан да көп сүт беретін, 18 000 кг-ға дейін сүт өндіруге қабілетті Гольштейн-Фриз сиырларынан алынған.

Global Times газетінің хабарлауынша, сарапшылар Қытайда сүт өнімдеріне сұраныс артып келеді және Қытай асыл тұқымды мал мен сүт өнімдерінің импортына тәуелді деп мәлімдейді.

Уве Веддиге

Сурет: KFM

Қораларда аммиак шығарындыларын (NH3) азайту үшін жақын арада уреаза ингибиторлары деп аталатын заттарды мал жүретін жерлерде қолдану ұсынылуы мүмкін. Қазіргі уақытта Брауншвайг қаласындағы Юлий Кюн институтында (JKI) Кильдегі Кристиан Альбрехт университетімен бірлесіп эксперименттік сынақтар жүргізілуде.

Сынақ барысында Анника Емкенің командасы уреаза құрулуын төмендететін затты қолдануды ұсынады. Зат не көң тазалайтын роботтың көмегімен, не жолдардың үстіндегі рельстермен өтетін бүріккіш штанганың көмегімен себіледі. Нәтижесінде несепнәрдің /мочевинаның аммонийге айналуы әлдеқайда баяу жүреді. Нәтижесінде NH3 шығарындыларының 40% – дан 60% – ға дейін төмендеуі ғана емес, сонымен қатар қорадағы ауаның айтарлықтай жақсаруы күтілуде.

Практикалық қолдану арқылы ғалымдар жануарларға, адамдарға және қоршаған ортаға зиянсыздығын дәлелдей алды. Сиыр қорасында пайдалануға рұқсат алу 2023 жылдың соңына жоспарланған.

Дереккөз: Düsser Milchviehtage 2023

Фото: KFM

Тұяқтарды дезинфекциялауға арналған ванна ерітіндісінің артық дозалануы терінің тітіркенуі мен зақымдалуын тудырады. Ол Мортелларо және панариция сияқты жұқпалы ауруларға жол ашады. Ол жағдайды жақсартудың орнына нашарлатады. Белсенді заттың тым төмен концентрациясы табындағы микробтардың қысымын төмендетпейді. Шын мәнінде, ондай дезинфекциялық ванна “инфекциялық ваннаға”айналады.

Осы орайда үш қадам маңызды:

1. Қандай белсенді ингредиент, қандай концентрацияда және тұяқтарды дезинфекциялау қаншалықты жиі жүргізілетіні әрқашан табын тұяқтарының денсаулығына байланысты. Тәжірибелі мал дәрігерлері мен жақсы тұяқ күтімі мамандары белгілі бір шаруашылыққа ұсыныстар береді.
2. Белсенді заттың нақты дозасы үшін ваннаны толтырудың практикалық көлемін анықтау қажет. Ваннаны есептелген шелек сумен толтыру үшін аз күш жұмсаған жөн.
3. Тұяқтарды дезинфекциялауға немесе күтуге арналған өнімнің белсенді ингредиентінің белгілі бір концентрациясы болуы қажет. Белсенді затты тұяқ ваннасына ұсынылған концентрацияға сәйкес салу үшін міндетті түрде оны есептеу керек.

Ваннадағы ерітінді теріні тітіркендірмеуі үшін рН көрсеткішін бақылап отыру керек. Белсенді зат нәжіс, зәр және су қосылып кетсе, сұйылтылады, ерітінді тиімсіз болып оның рН көрсеткіші жоғарылайды. Дегенмен, ол РН 4,0-5,5 диапазонында тұрақты болуы керек.

Тұяқ ваннасы әрқашан профилактикалық әсер етуі мүмкін, бірақ ол емдік шара емес! Мысалы, Мортелларо ауруынан жазылуы үшін зақымданған тұяқтарды тиісті құралмен және таңғышпен емдеу керек.

Уве Веддиге

График: KFM

Бұзау қорасында сусыз болмайды. Бұзауларға өмірдің бірінші күнінен бастап су беру керек.

Суды кез келген уақытта іше алатын бұзауларда диарея сирек кездесетіні дәлелденді. Егер диарея пайда болса, суды қабылдау сұйықтық пен буфердің жоғалуынан болатын алмасу үдерістерінің бұзылуын азайтуы мүмкін.

Қыста бұзаулар үшін су ішу өте маңызды, өйткені ол тыртықтың дамуына, демек, концентрацияланған жемді ерте тұтынуға ықпал етеді. Судың жылы болуы маңызды. Температура 38-39 °C болуы керек, яғни жануардың дене температурасымен бірдей. Егер су тым суық болса, бұзаулар оны жылыту үшін қосымша энергияны қажет етеді. Тағы бір артықшылығы – су тез қатып қалмайды.

Біздің кеңес: әрқашан суды бір уақытта ұсыныңыз. Осылайша сіздің бұзауларыңыз үнемі су ішуге тез үйренеді.

Уве Веддиге

Фото: KFM

Сиырлар сауу залынан шыққан кезде сауу машинасы мен мал жүретін жолдар көбінесе сумен тазаланады. Бұған жол бермеу керек, өйткені сауу кезектері арасында сауу орынын су бүркіп тазалау желіннің денсаулығына зиян тигізеді.

Сауғаннан кейін емшек арналары кең ашылып тұрады. Олардың жабулына дейін шамамен 30 минут қажет. Еден сиырлар сауу аймағынан шыққан кезде тазаланатын болса, еденнен су мен кірдің жұқпалы қоспасы тікелей сиырлардың емшегіне ену қаупі бар. Патогендер ашық арналар арқылы оңай еніп, желіннің қабынуына әкелуі мүмкін.

Сондықтан сауу залы мен сауу аппаратын әр сауудан кейін су шашыратып тазалауға болмайды. Алайда, егер бұл қажет болса, барлық сиырлар шашыратқан су тимейтіндей сауу залынан шыққанша күткен дұрыс.

Уве Веддиге

Фото: KFM

Сиыр төлдеген соң бұзауын мұқият жаласа да, үсті бәірібір кеппей қалады. Көптеген шаруашылықтарда қазір бұзауды жеке боксқа салмас бұрын оны кептіру үшін жылытқыш бокстар қолданылады.

Көбінесе қоралар суық, ал ауа ылғал болады. Бұзау тоңып, осының салдарынан ауыра бастайды. Мұндай жағдайларда бұзауларға арналған күртеше (попона) өте пайдалы.

Қыста тонып қалмас үшін біз шкафтан қалың курткаларымызды шығарамыз. Ал бұзаудың оны жылытатын жүні бар, бірақ суық және ылғал күндері оның өзі де жылыта алмайды. Зерттеулер көрсеткендей, күртеше кигізілген  бұзаулардың суық мезгілде сол жастағы күртешесіз бұзауларға қарағанда тәуліктік өсімі көбірек болады. Бұның себебі анық: күртешесіз  бұзаулар жылуды сақтау үшін көбірек энергия жұмсайды. Сонымен өсуге энергия жетпей қалады.

Аурған кезде күртеше бұзаудың мүмкіндігінше тез қалпына келуіне көмектеседі. Осылайша, сыртта суық болған кезде жылуды сақтауға қосымша энергия жұмсалмайды, бірақ денені қалпына келтіруге және сауықтыруға жұмсалады.

Қорытынды: бұзау күртешелері қыста қолданылғаны пайдалы. Алайда, жыл бойы жалпы қолданудың керегі жоқ.

Уве Веддиге

Сурет: Masterrind

Дүниежүзілік жабайы табиғат қорының мәліметтері бойынша, көптеген балық қорлары қазірдің өзінде артығымен ауланған. Бұл мұхиттардағы экожүйелер мен қоректік тізбектерге ғана емес, сонымен қатар ақуыздың маңызды көзі балық болып табылатын миллиондаған адамдардың тамақтануына қауіп төндіреді.

Жақында неміс компаниясы жасушалар негізінде балық өндіру процесін әзірледі. Зертханада ғалымдар балық тіндерінің жасушаларын шексіз бөліне алатын дің жасушаларының түріне айналдырады. Содан кейін жасушалар қоректік ерітіндісі бар биореакторға орналастырылады. Қазіргі уақытта сарапшылар зертханалық балықтың дәміне үлкен әсер ететін қоректік ортаны оңтайландыру барысында жұмыс істеуде.

Бастапқыда жасушалық компоненттерден басқа өсімдік ақуызы бар балық фрикаделін, балық таяқшаларын және балық тартарын шығару жоспарлануда. Кейінірек балық филесі де шығарылады.

Әзірлеушілердің пікірінше, биореактордағы жасуша негізіндегі балық өндірісі мұхиттардағы балық өндірісін алмастыра алады және осылайша жануарлар ақуызымен жаһандық қамтамасыз етуге айтарлықтай үлес қоса алады. Нарыққа шығу 2023 жылдың соңына жоспарланған.

Бұл жоба израильдік стартап идеясына ұқсайды. Ремилк компаниясы дәмі мен әсері кәдімгі сиыр сүтімен бірдей өнімдер шығару үшін ферментация процесін қолдануды жоспарлап отыр. Бұл туралы біз: «Жасуша негізінндегі сүті: тренд немесе нонсенс?» деген тақырыппен жазған едік.

Желін аурулары негізінен емшек каналы арқылы желінге енетін бактериялардан туындайды. Осыған қоса күтімдегі, гигиенадағы, азықтандырудағы, басқарудағы немесе сауу кезіндегі басқа кемшіліктер де ықпал етеді.

Бірақ сиырлардың тазалығы желіннің денсаулығына қалай әсер етеді? Бұл сұраққа жауап табу үшін практикалық зерттеу барысында неміс голштин сиырларының тазалығы туралы мәліметтер жиналды.

Нәтижелер жануарлардың тазалығы мен соматикалық жасушалар саны арасындағы нақты байланысты көрсетеді. Бұл желіннің тазалығын бағалау кезінде айқын көрінді: желіні өте таза сиырлардың соматикалық жасушаларының саны – Ø 160 570 соматикалық жасуша, желіні таза деп бағаланған сиырлардың көрсеткіштері – Ø 204 210 соматикалық жасуша, желіні лас сиырларда – 446 100 соматикалық жасуша.

Сондай-ақ, желін мен жамбастарының тазалығы соматикалық жасушалар саны (≥ 400 000) өте жоғары сиырлардың санына қалай әсер ететіні анықталды. Сонымен қатар, өте көп соматикалық жасушалары бар сиырлардың үлесі желін мен жамбастары көбірек ластанған сайын екі есеге жуық өсетіні анықталды. Осылайша, лас сиырларда субклиникалық және тіпті клиникалық желін инфекцияларының қаупі айтарлықтай артады.

Бұл зерттеудің нәтижелері таза сиырлардың соматикалық жасушалар санының көрсеткіштері айтарлықтай төмен екенін көрсетеді. Сонымен қатар, соамтикалық көрсеткіші өте жоғары сиырлардың үлесі олар қатты ластанған сайын айтарлықтай артады. Бұл мұндай жануарлардың желін ауруларының асқыну қаупін арттырады. Сондықтан сиырлардың ластануына әкелетін факторлардың әсерін мүмкіндігінше шектеу керек.

Доктор Джейкоб Грёневольд, қысқартқан Уве Веддиге

Кесте: Грёневольд/Веддиге

Осы тақырып бойынша қосымша ақпаратты біздің 2023 жылдың ақпан айындағы ақпараттық бюллетенімізден оқи аласыздар.

Сиыр жататын жер – қорадағы ең маңызды орындардың бірі. Бұл саланы дұрыс басқару сиыр ұстаудың ыңғайлылығын едәуір арттыра алады.

Жақсы орынның басты және негізгісі – оның үсті, ол органикалық төсеніш материалдарының арқасында әрдайым құрғақ және ылғалды сіңіретіндей болуы керек. Төсеніштегі дезинфекциялау материалдары РН көрсеткіштеріне байланысты микробтардың азаюын қамтамасыз етеді. Сиырлар күніне 12-14 сағат уақытын жатып өткізетін болғандықтан, төсеніш материалы желін мен емізік терісіне зақым келтірмейтіндей болуы қажет.

Сиыр тұрып-жататын орынға жақсы күтім жасау сауу кезінде патогендік микробтардың таралу қаупін айтарлықтай төмендетеді және әсіресе сиырлардың аяқтары мен желіндерін таза ұстауға мүмкіндік береді.

Әр бокстың үш сипаттамасы болуы керек:

• тазалық,
• құрғақтық,
• жұмсақтық пен иілімдік.

Терең бокстар үшін матрастың ойластырылған дизайны өте маңызды. Бокстағы матрас неғұрлым қалың және тұрақты болса, сиырдың жайлылығы мен әл-ауқаты соғұрлым жоғары болады. Қалай болғанда да, ылғалды ұстап тұру және микробтардың колонизациясын азайту үшін гигиеналық қабат пайдалы болады. Сондықтан сабан,әк пен су қосындысы жиі қолданылады.

Терең бокс матрасынан айырмашылығы, биік бокстың беті тек резеңке төсеніштен тұрады. Сондықтан ылғалды сіңіру үшін ұсақталған сабан немесе ұсақталған сабан мен әк қоспасы сияқты төсеніш материалдарын салу қажет.

Уве Веддиге

Фото: KFM